Mandela Etkisi Nedir?

Mandela Etkisi Nedir?

Mandela Etkisi, büyük bir insan kitlesinin bir olayın gerçekleşmediği halde gerçekleştiğine inandığı bir durumu ifade eder. Mandela etkisinin kökenine bakıldığında, bazı ünlü örnekler bu eşsiz fenomene ışık tutmaya yardımcı olabilir.

Mandela Etkisinin Kökenleri

"Mandela Etkisi" terimi ilk olarak 2009 yılında Fiona Broome tarafından fenomene ilişkin gözlemlerini detaylandırmak için bir web sitesi oluşturduğunda ortaya çıktı. Broome, eski Güney Afrika devlet başkanı Nelson Mandela'nın 1980'lerde bir Güney Afrika hapishanesinde ölümünün trajedisini nasıl hatırladığı hakkında diğer insanlarla konuşurken bir konferanstaydı.

Ancak Nelson Mandela 1980'lerde bir hapishanede ölmedi - 2013'te vefat etti. Broome diğer insanlarla anıları hakkında konuşmaya başladığında, yalnız olmadığını farketti. Diğerleri, ölümüyle ilgili haberleri ve dul eşinin bir konuşmasını gördüğünü hatırlıyordu.

Broome, bu kadar büyük bir insan kitlesinin, aynı olayı, hiç yaşanmamışken bu kadar ayrıntılı olarak hatırlayabilmesi karşısında şok oldu. Kitap yayıncısı tarafından cesaretlendirilerek, Mandela Etkisi dediği şeyi ve buna benzer diğer olayları incelemek için web sitesi üzerinde çalışmaya başladı.

Önemli Örnekler

Nelson Mandela'nın hikayesi, bu tür yanlış grup hafızasının tek örneği değildir. Mandela Etkisi kavramı Broome'un web sitesiyle birlikte büyüdükçe, diğer sahte anılar da ortaya çıkmaya başladı.

Henry VIII Hindi Bacağı Yiyor

Henry'nin hindi budu yediği bir resminin hatırası vardı, ancak böyle bir resim hiç var olmadı. Bununla birlikte, benzer karikatürler yaratılmıştır.

Luke ben senin babanım

Star Wars: Episode V—The Empire Strikes Back'i izlediyseniz, muhtemelen Darth Vader'ın ünlü "Luke, ben senin babanım" dizesini söylediğini hatırlarsınız.

O zaman cümlenin aslında "Hayır, ben senin babanım" olduğunu öğrendiğinde şaşırabilirsin. Çoğu insan, hattın ikincisinden ziyade birincisi olduğuna dair anılarına sahiptir.

Ayna ayna söyle bana

Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler'i izlediyseniz, muhtemelen "Ayna, duvardaki ayna, içlerinde en güzeli kim?" repliğini hatırlarsınız. O zaman, satırın aslında " duvardaki sihirli ayna " ifadesiyle başladığını öğrenince şok olabilirsiniz .

Oscar Meyer

Ünlü sosisli sandviç markası Oscar Mayer weiners'ın yazımı konusunda bazı tartışmalar var. Bazı insanlar markanın "Mayer" (doğru yazım) yerine "Meyer" yazıldığını hatırladığını iddia ediyor.

Yeni Zelanda'nın Yeri

Avustralya ile ilgili olarak Yeni Zelanda nerede? Haritaya bakarsanız ülkenin güneydoğusunda olduğunu görürsünüz. Ancak, Yeni Zelanda'nın güneydoğu yerine kuzeydoğu olduğunu hatırladığını iddia eden bir topluluk var.

Berenstein Ayıları

Ünlü çocuk kitabı serisi "Berenstain Bears", Mandela etkisine karşı bağışık değildir. Birçok kişi, adın Berenstein Ayıları ("a" yerine "e" ile yazıldığından) olduğunu hatırladığını bildirmiştir .

Bu, Oscar Mayer meselesine benziyor ve bazılarının inandığı gibi paralel gerçeklikler yerine Mandela Etkisinin altında yatan bilişsel bir nedene işaret ediyor.

Shazaam

Mandela Etkisi'nin en bilinen örneklerinden biri, 1990'lı yıllarda aktör/komedyen Sinbad'ın oynadığı "Shazaam" adlı filmin kolektif hafızasıdır.

Aslında böyle bir film yok, ancak Kazaam adlı bir çocuk filmi ve bu filmin birçok insanın zihninde nasıl oluştuğunu (veya hatırlandığını) açıklamaya yardımcı olabilecek başka tesadüfler olmasına rağmen .

Olası Açıklamalar

Peki bu etki neden ve nasıl gerçekleşiyor? Hadi keşfedelim.

Alternatif Gerçekler

Mandela etkisinin temeli hakkında bir teori, kuantum fiziğinden kaynaklanır ve olayların tek bir zaman çizelgesinden ziyade, alternatif gerçekliklerin veya evrenlerin yer aldığı ve zaman çizelgemizle karıştığı fikriyle ilgilidir. Teorik olarak, bu , biz bu farklı gerçeklikler arasında geçiş yaparken zaman çizelgesi değiştiğinden  insan gruplarının aynı anılara sahip olmasına neden olur .

Bunun biraz gerçekçi olmadığını düşünüyorsanız, yalnız değilsiniz. Ne yazık ki, alternatif gerçeklikler fikri yanlışlanamaz, yani bu diğer evrenlerin var olmadığını gerçekten çürütmenin bir yolu yok.

Bu nedenle, bu kadar zorlama bir teori, Mandela etkisi toplulukları arasında ivme kazanmaya devam ediyor. Bu teorinin gerçek olmadığını kanıtlayamazsınız, bu yüzden olma ihtimalini de tamamen göz ardı edemezsiniz. Birçok insan için, gündelik hayata biraz gizem katma heyecanı da muhtemelen devreye giriyor.

Yanlış Anılar

Mandela etkisinin daha olası bir açıklaması, sahte anıları içeriyor. Sahte anıların ne anlama geldiğini düşünmeden önce, belleğin nasıl hatalı olabileceğini (ve tanımladığımız fenomene yol açabileceğini) anlamamıza yardımcı olacağından, Mandela etkisinin bir örneğine bakalım.

Alexander Hamilton kimdi? Çoğu Amerikalı okulda onun Amerika Birleşik Devletleri'nin kurucu babası olduğunu ama başkan olmadığını öğrendi. Ancak, Amerika Birleşik Devletleri başkanları sorulduğunda, birçok kişi yanlışlıkla Hamilton'un bir başkan olduğuna inanıyor. Peki neden?

Basit bir sinirbilim açıklamasını ele alırsak , Alexander Hamilton'ın hafızası, Amerika Birleşik Devletleri başkanlarının anılarının saklandığı beynin bir bölgesinde kodlanmıştır. Bellek izlerinin saklandığı araçlara engram, benzer belleklerin birbiriyle ilişkilendirildiği çerçeveye ise şema denir.

Yani insanlar Hamilton'u hatırlamaya çalıştığında, bu  birbirleriyle yakın ilişki içinde olan nöronları harekete geçirir ve beraberinde başkanların hatırasını getirir. (Bu aşırı basitleştirilmiş bir açıklama olsa da, genel süreci göstermektedir.)

Anılar mükemmel bir şekilde hatırlanmak yerine hatırlandıklarında, sonunda yanlış olabilecekleri noktaya kadar etkilenirler. Bu şekilde, bellek güvenilmezdir ve yanılmaz değildir.

Bellekle İlgili Kavramlar

Bu , Mandela etkisinin açıklamasının alternatif evrenler değil, bellekle ilgili problemler olma olasılığına yol açar. Aslında, bu fenomende rol oynayabilecek bellekle ilgili bir dizi alt konu vardır.

İşte dikkate alınması gereken birkaç olasılık:

Konfabulasyon : Konfabulasyon , beyninizin anılarınızda eksik olan boşlukları daha anlamlı hale getirmek için doldurmasını içerir. Bu yalan söylemek değil, daha çok hiç olmamış detayları hatırlamaktır. Konfabulasyon yaşla birlikte artma eğilimindedir. 

Yanıltıcı Etkinlik Sonrası Bilgi : Bir olaydan sonra öğrendiğiniz bilgiler, bir olayla ilgili hafızanızı değiştirebilir. Bu, olayla ilgili gizli bilgileri içerir ve görgü tanığının neden güvenilmez olabileceğini açıklamaya yardımcı olur.

Hazırlama : Hazırlama , algımızı etkileyen bir olaya yol açan faktörleri tanımlar. Ayrıca önerilebilirlik ve varsayım olarak da adlandırılan, hazırlama, bir kişinin ne kadar kısa olduğunu sormakla bir kişinin ne kadar uzun olduğunu sormak arasındaki farktır.

Özünde, anılar beyinde saklanan ve zamanla değiştirilebilen savunmasız bilgi parçalarıdır. Anılarımızın doğru olduğunu varsaysak da, durum böyle değildir.

İnternetin Etkisi

Kitlelerin hafızalarını etkilemede internetin rolü küçümsenmemelidir. Bu dijital çağda Mandela etkisinin artması muhtemelen tesadüf değil.

İnternet, bilgiyi yaymanın güçlü bir yoludur ve bu bilginin yayılmasıyla birlikte, yanlış anlamaların ve yalanların çekiş kazanma potansiyeli ortaya çıkar. İnsanlar daha sonra bu yalanlar etrafında topluluklar oluşturmaya başlar ve bir zamanlar hayal gücünde olanlar gerçek gibi görünmeye başlar. 

Aslında, Twitter'da tartışılan 100.000'den fazla haber hakkında 10 yıllık bir süre boyunca yürütülen geniş bir araştırma, aldatmacaların ve söylentilerin her seferinde yaklaşık %70 oranında gerçeğe galip geldiğini gösterdi. Bu, manipülasyon veya botların da sonucu değildi - gerçek kişilerin gerçek, doğrulanmış hesapları, yanlış bilgileri gerçeklerden çok daha yüksek bir oranda yaymaktan sorumluydu.

İnternette yanlış bilgilerin yayılma hızına ilişkin bu kavram, Mandela etkisini açıklamaya yardımcı olabilir.

Her insan bir olayla ilgili kendi deneyimi veya hatırası ile çınlarken, bu sahte hatıralar diğer insanların hatıralarını etkileyebilir ve böylece onları olayları aynı şekilde hatırlamaları için renklendirebilir.

Örneğin, Sinbad 1990'larda başka filmlerde rol aldı ve bir posta kutusundan çıkan "Houseguest" filminin bir film afişinde göründü (bu, "Shazaam" filmiyle olan ilişkiyi açıklayabilecek bir cin gibi görünüyordu). Sinbad ayrıca 1990'larda ev sahipliği yaptığı bir etkinlik için cin gibi giyinmişti.

Bir kişi bu "Shazaam" filminden (muhtemelen internette) bahsettiğinde, Sinbad'ın 1990'lardan yaptığı filmleri hatırlamaya çalışan diğer insanların anıları değişti. Çevrimiçi topluluklar, bu bilgiyi gerçek gibi görünene kadar yaydı.

Bu açıklama, bir şeyi tekrar tekrar hatırlamanın, zamanla daha hatalı hale gelse bile, hafızaya olan güveninizi geliştirdiğine dair kanıtlarla desteklenir. Gittikçe daha fazla insan yanlış ayrıntılar sağladıkça, bunlar diğer insanların anılarına gerçekler olarak dahil edildi ve doğru olduklarına dair inançlarını güçlendirdi.